Notariusz jest wysoko wykwalifikowanym prawnikiem, który odbył pięcioletnie studia prawnicze oraz ukończył obowiązkową aplikację notarialną - specjalizację mającą na celu przygotowanie do wykonywania tego zawodu. Jest to najdłuższa spośród wszystkich specjalizacji prawniczych w Rzeczypospolitej Polskiej, trwająca 3 lata i 6 miesięcy, kończąca się kilkudniowym egzaminem notarialnym. Droga do zawodu notariusza jest zatem długa i wymagająca.
 
Notariusz powinien cechować się nieskazitelnym charakterem oraz kierować się zasadami godności, honoru i uczciwości. Jego postępowanie powinno być zgodne z prawem i sumieniem, a także gwarantować zachowanie tajemnicy zawodowej i państwowej. Postępowanie notariusza winno być także zgodne z Kodeksem Etyki Zawodowej Notariusza. Rzeczypospolita Polska powierza notariuszom doniosłe zadania w zakresie ochrony prawnej, zwłaszcza w zapewnianiu bezpieczeństwa obrotu prawnego.

Notariusz pełni rolę osoby zaufania publicznego, korzystając z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Dokonuje czynności notarialnych, które nadają dokumentom charakter i walor dokumentów urzędowych. Jego zadania obejmują nie tylko czynności objęte obowiązkiem zachowania formy notarialnej, takie jak sporządzanie aktów notarialnych czy poświadczenie podpisu , lecz również czynności, którym strony pragną nadać tę formę, np. wszelkie ugody, w tym alimentacyjne.

W przeciwieństwie do innych zawodów prawniczych, jak radca prawny czy adwokat, notariusz nie działa w imieniu i na rzecz konkretnej osoby, lecz równoważy interesy wszystkich stron czynności notarialnych. Jego obowiązkiem jest także czuwanie nad należytym zabezpieczeniem praw i interesów stron czynności notarialnej oraz innych osób, dla których dana czynność prawna może spowodować skutki prawne. 

Notariusza często określa się także jako "sędziego braku sporu".

Działalność notariuszy jest ściśle regulowana przez ustawę - Prawo o notariacie.